Ik word vandaag om de haverklap gevraagd naar mijn mening over de vierdaagse schoolweek. Ik zet daarom enkele bedenkingen opsommingsgewijs bij elkaar.
(Liever kijken en luisteren? Check de reportage van Bruzz onderaan dit bericht.)
Belangrijk voorafje: in dit artikel ga ik ervan uit dat in een vierdaagse lesweek netto evenveel les wordt gegeven als in een vijfdaagse werkweek. Niet minder les dus, maar een andere verdeling van de lestijd. Hoeveel lestijd nuttig is: ook dat is een nuttige, maar andere discussie.
Ik bekijk dit vraagstuk hier vanuit vier verschillende invalshoeken: de leerkrachten, de onderwijskwaliteit, de kinderen en de ouders. Uiteraard zijn nog heel wat meer invalshoeken mogelijk.
Vanuit het standpunt van de leerkrachten valt er wel wat te zeggen voor een vierdaagse schoolweek:
Het geeft de kans om je werk flexibeler te plannen. Topper, aangezien flexibiliteit en een job in het onderwijs op dit moment in veel gevallen geen synoniemen zijn.
Op voorwaarde dat je niet op school hoeft te zijn, bespaart het je weer wat gependel.
Als je lesvrije dag op woensdag is, geeft dat een adempauze en ben je mogelijk frisser op de andere lesdagen. Voor een langer weekend valt volgens sommige onderzoeken ook wel wat te zeggen.
Het geeft extra tijd om je professionaliseren, iets wat momenteel erg ontbreekt in het onderwijs.
Vanuit het standpunt onderwijskwaliteit:
Er zijn onderzoeken die aantonen dat een vierdaagse schoolweek de resultaten van leerlingen lichtjes verbetert (soms tot grote verrassing van de onderzoekers zelf).
Er zijn daarentegen ook onderzoeken die aantonen dat de prestaties van leerlingen in een vierdaagse schoolweek lichtjes dalen. Ach, die wetenschap…
In de landen die het hoogst scoren op PISA-testen (Finland, Estland, …) worden vaak minder uren en/of dagen lesgegeven dan bij ons. Kanttekening: het hele onderwijssysteem en de opleidingen van leraren zit hier anders in elkaar. Bij enkele van de laagst scorende Europese landen zitten leerlingen juist het langst op de schoolbanken.
Er is momenteel simpelweg een tekort aan onderzoek dat directe linken legt tussen onderwijstijd en -kwaliteit om hier sluitende uitspraken over te doen.
Vanuit het standpunt de kinderen:
Een dag minder naar school blijkt bij een deel van de kinderen te zorgen voor minder vermoeidheid, minder stress en minder ziektedagen.
Vier dagen een uurtje langer op school blijkt voor veel kinderen geen noemenswaardig probleem te zijn, op voorwaarde dat goed wordt nagedacht over hoe een schooldag wordt ingevuld. Een uur extra stil zitten is wél nefast.
Wat mij betreft één van de grootste uitdagingen: het risico op groeiende ongelijkheid in kansen tussen kinderen. Net op dat punt zit het al niet goed in ons landje. Sommige thuissituaties zijn stimulerender dan andere als het aankomt op het ontplooien van schoolse en andere vaardigheden. Dat gaat over onder andere financiële mogelijkheden, opleidingsniveau en huisvesting. Ik heb het hier voor alle duidelijkheid niét over de de inzet van opvoeders. Die staat los van de hier eerdere genoemde kenmerken. Wie thuis opgroeit in een eerder rijke omgeving, heeft statistisch gezien gewoon meer kans op interessante pedagogische activiteiten op de niet-schooldag. Aan de andere kant van het verhaal kan het niet de bedoeling zijn dat kinderen die opgroeien op een te klein appartement, een extra dag ‘opgesloten’ zitten.
Vanuit het standpunt van de ouders:
Ouders kunnen geen extra opvang toveren.
Andere activiteiten aanbieden op school en/of in de buurt is een grote meerwaarde. Valkuil hierbij: als deze betalend zijn, brengt dit ouders die nu al moeite hebben met de schoolfactuur nog meer in de problemen. Of mogen hun kinderen niet deelnemen. We zijn weer bij de vergrotende ongelijkheid tussen kinderen.
Economisch kwetsbare ouders geraken nu al moeilijker aan werk. Als ze bovendien op een schoolvrije weekdag geen opvangalternatief hebben voor hun kinderen, riskeert dit hun positie op de arbeidsmarkt nog te bemoeilijken.
Los van deze invalshoeken nog 3 bijkomende bedenkingen:
Ik begrijp absoluut de nood aan een oplossing op korte termijn vanuit het standpunt van de Brusselse scholen die dit systeem invoeren. Respect dat ze deze, voor Vlaanderen gedurfde, stap zetten. Tegelijk: het lerarentekort vind ik op zich geen goede reden om op lange termijn na te denken over een vierdaagse schoolweek. Er zijn andere, heel contextafhankelijke, argumenten om dat wel te doen.
De overstap van een vijfdaagse naar een vierdaagse schoolweek kan enkel succesvol zijn als dit wordt voorafgegaan door een cocreërend proces met het team, de kinderen, de ouders, de buurt en alle andere betrokkenen. Dat geldt evengoed voor de opvolging en het bijsturen van de invoering.
In ons land doet dit nu veel stof opwaaien. Dat doet verandering altijd. Tegelijk: in sommige landen is dit systeem heel gewoon en worden er geen vragen bij gesteld…
De selectie van argumenten pro en contra in dit artikel is gebaseerd op mijn huidige kennis en inzichten in dit thema. De kans dat mijn gedachten hierover evolueren, is groot. De kans dat ik dit artikel in de komende weken, maanden en jaren nog aanpas, ook. Gooi je gerust voluit mee in de discussie.
Voor wie liever kijkt en luistert: deze reportage van Bruzz (klik op de afbeelding om te kijken).
Kommentare