Grote vakantie.
Ben jij al stilgevallen? Geen idee hoe dat bij jou zit, maar bij mij duurt het altijd een paar dagen om uit ‘blijven gaan-modus’ te geraken. Alsof je lijf even is vergeten hoe dat moet, niets doen.
Misschien hou jij niet van stilvallen en heb je al 300 kilometer van je fietstrekking afgelegd. Ook goed. Iedereen is anders. Sommigen hebben net fysieke actie nodig om mentaal te ontspannen.
Als je met hart en ziel in het onderwijs werkt, is één ding zeker: vroeg (misschien nu al) of laat verschijnen er weer schoolplannen in je hoofd. Dan lijkt de zee van juli- en augustustijd hét moment om nieuw lesmateriaal te maken, je klasinrichting te veranderen of eindelijk die leerlijn uit te werken.
Mooi van je, maar ook gevaarlijk...
Vakantie hoort in de eerste plaats vakantie te zijn. De herlaadbeurt is essentieel voor het overleven van de aanslag die je als bevlogen onderwijsmens over een maand of twee weer op je lichaam zal plegen. Je kan niet spurten zonder tussenin te recupereren. Dat jij op 1 september vol energie en goesting op school bent, dát is waar je leerlingen iets aan hebben.
En er zijn nog wat gevaren. Ik noem er nog eentje: het gevoel veel tijd te hebben, kan ervoor zorgen dat je niet aan de belangrijkste dingen werkt.
Hoe ik dat voorkom, leerde ik niet in een artikel over onderwijs maar in de bergen.
Jaren terug volgde ik een praktische stage ‘veiligheid bij bergsport’ bij een geweldige instructeur, Arnaud. Als ervaren alpinisten en bergwandelaars zouden we onze kennis en technieken in verband met veiligheid bijschaven. Zoals het hoorde, zeulden we allemaal een zware rugzak vol materiaal mee, voorzien op zowat elke noodsituatie.
Groot was onze verbazing op dag één, bij de allereerste opdracht. Arnaud vroeg ons onze rugzakken leeg te maken en alle, maar dan ook echt alle materialen die we niet 100 % nodig hadden, in de auto’s te laten. Na rondes één en twee was Arnaud niet tevreden: hij vond onze rugzakken nog steeds te zwaar. Uiteindelijk waren na drie rondes onze rugzakken meer dan gehalveerd.
Het werd de meest waardevolle dag die ik ooit in een bergsportopleiding volgde. Door de lichtere rugzakken, vorderden we veel makkelijker en sneller, in het bijzonder in moeilijk terrein. Voor elke gevaarlijke of noodsituatie die we simuleerden, vonden we moeiteloos een oplossing. Ons ‘gebrek’ aan het nieuwste, high-tech materiaal, joeg onze probleemoplossende creativiteit naar een nieuw niveau.
Niet alleen voor bergsporters, maar ook voor onderwijsmensen is dit een zalige oefening. Je rugzak zit waarschijnlijk barstensvol ideeën, dingen je wil doen, dingen die je moet doen (of waarvan je denkt dat ze moeten), … Maar wat daarvan is nu eigenlijk de ESSENTIE? Wat heb jij écht nodig in je onderwijsrugzak om je job goed en graag te doen?
Ik doe deze oefening jaarlijks in de zomer en het resultaat voelt telkens weer als een bevrijding. Ontspullen, maar dan in je hoofd: het geeft ruimte en energie.
Enkel als je echt de tijd neemt voor deze oefening, is ze goud waard. Het hoeft niet één keer. Je kan de oefening prima spreiden over een paar dagen en ermee bezig zijn op verschillende momenten, waar je ook bent.
Eén van de vele mogelijkheden om ze concreet aan te pakken, is de volgende:
1. Neem een groot blad. In het midden schrijf je in één of twee zinnen jouw unieke WAAROM: de diepe reden waarom jij doet wat je doet, als leraar, directeur, ondersteuner, zorgcoördinator, … De puurste kern van je zijn als onderwijsmens. Omkring je WAAROM.
2. Daarrond schrijf je alles, echt álles, wat jij in je job doet. Je zal mogelijk nog wat papier moeten bijhalen… Neem je tijd!
3. Beeld je in dat je je job tot een absoluut minimum zou moeten beperken, bijvoorbeeld door een groot gebrek aan tijd en/of energie. Welke dingen zou je dan niet meer doen? Ga verder met schrappen tot je maar een achttal zaken over hebt.
4. Nu wordt het echt moeilijk kiezen. Schrap met een andere kleur nog eens verder tot je maar drie elementen meer over hebt.
Heb je thuis een werkruimte? Hang je resultaat er dan op. Het kan je niet enkel in de vakantie, maar een heel schooljaar helpen om vooral met de kern van je onderwijs bezig te zijn.
Van zodra je je essentie als onderwijsmens glashelder hebt, kan je de gedachtestroom in je hoofd beter filteren. Je hebt een nieuw idee? Vraag jezelf af:
- Draagt het uitwerken van dit idee bij aan mijn essentie? - Hebben mijn leerlingen (of collega’s) er wat aan? - Heb ik er iets aan, op één of andere manier?
Driemaal ja? Dan kan je voor jezelf bepalen hoeveel tijd je eraan wil spenderen. (Doen!)
Maar vergeet vooral niet: het is vakantie.
